پاسخ دست‌گیری:
مطابق قوانین ایران از جمله اصل سی و هشتم قانون اساسی، بازداشت و بازجویی از افراد باید بر اساس دستور قضایی و با رعایت حقوق افراد بازداشت‌شده صورت گیرد و به کارگیری هر نوع شکنجه و آزار بدنی برای گرفتن اقرار ممنوع است و فرد متخلف قابل پیگرد قانونی است.
در قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب سال ۱۳۸۲ نیز تصریح شده است که هرگونه شکنجه فرد بازداشت‌شده به منظور اخذ اقرار و یا اجبار او به امور دیگر ممنوع بوده و اقرارهای اخذ‌شده بدین‌وسیله از نظر قانونی فاقد ارزش است.
البته ذکر این موارد در قانون به معنای احترام به آن‌ها و اجرا شدن آن‌ها توسط مقامات امنیتی و انتظامی و قضایی نیست. علی‌رغم وجود این قوانین بسیاری از افراد در زمان بازجویی مورد ضرب و شتم و انواع رفتارهای تحقیرآمیز و شکنجه‌های جسمی و روحی قرار می‌گیرند و شکایت از بازجوها نیز معمولا به جایی نمی‌رسد. علت این مساله عدم امکان اثبات بسیاری از موارد شکنجه و مستقل نبودن دستگاه قضایی است.
اما در مورد قضات مساله قدری متفاوت است. آن‌ها ممکن است خود شخصا در شکنجه افراد مداخله نداشته باشند ولی با توجه به جایگاه قضایی که دارند در صورت اطلاع از شکنجه موظف به تحقیق درباره آن هستند. همین‌طور باید در صورت احراز اخذ اعتراف زیر شکنجه، این اعترافات را نادیده گرفته و مجددا از فرد بازداشت‌شده تحقیق کنند.
ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی در این خصوص تصریح کرده است «هریک از مقامات قضائی كه شكایت و تظلمی مطابق شرایط قانونی نزد آن‌ها برده شود و با وجود این كه رسیدگی به آن‌ها از وظایف آنان بوده به هر عذر و بهانه … از قبول شكایت یا رسیدگی به آن امتناع كند … یا برخلاف صریح قانون رفتار كند دفعه اول از شش‌ماه تا یك‌سال و درصورت تكرار به انفصال از شغل قضائی محكوم می‌شود…»
بنابراین صرفنظر از این‌که شما در نهایت بتوانید شکنجه شدن توسط بازجو را اثبات کنید یا خیر، با طرح موضوع شکنجه نزد قاضی، برای قاضی تعهد قانونی به رسیدگی ایجاد می‌کنید. اگر این مساله در صورتجلسه دادگاه منعکس شده باشد و یا به صورت کتبی و در قالب لایحه موضوع را به دادگاه اعلام کرده باشید، قاضی مزبور بعدا قادر به انکار این مساله نیست و باید نشان دهد چه اقدام قانونی درباره ادعای شما انجام داده است.
در صورتی که قاضی وظیفه خود را در این رابطه انجام ندهد، برای مثال شما را به پزشکی قانونی معرفی نکند و یا از بازجوی شما تحقیق نکند، مرتکب جرم و همچنین تخلف انتظامی شده و باید در دادسرای عمومی و دادسرای انتظامی قضات پاسخگو باشد. بنابراین می‌توانید از قاضی مزبور در این مراجع شکایت کنید.
همچنین اگر قاضی به شما توهین کرده است می‌توانید با ذکر جزئیات مساله و الفاظ و عباراتی که استفاده کرده است از این بابت نیز از قاضی مزبور شکایت کنید. برای اثبات این مساله نیازمند دلیل خواهید بود. برای مثال اگر در جریان رسیدگی وکیل داشته‌اید و وکیل شما هم شاهد این مساله بوده است از دلیل اثباتی کافی برخوردار هستید.
شکایت از قضات متخلف در مراجع مختلف از جمله در دادسرای انتظامی قضات، حتی اگر به دلیل غیر مستقل بودن این نهادها در نهایت منجر به رد شکایت شما شود، به هیچ‌وجه بی‌تاثیر نیست و می‌تواند در تغییر رویه‌های غیر قانونی مؤثر باشد.
توضیح ۱: برخی جزئیات این سوال با هدف حفاظت از هویت فرد سوال‌کننده حذف یا تغییر داده شده است.
توضیح ۲: ما هم اذعان داریم که وجود مقررات مختلف و تصریح به حقوق افراد در قوانین به معنای احترام به آن‌ها در عمل از سوی مراجع امنیتی، انتظامی، قضایی و غیره نیست. این حقوق و الزامات قانونی در بسیاری موارد، از جمله در مورد فعالان سیاسی و متهمان به جرایم امنیتی، از سوی مراجع مزبور آشکارا نقض می‌شوند و مرجع مستقلی برای دادخواهی وجود ندارد. با این حال معتقدیم آگاهی افراد از حقوق قانونی و انسانی‌شان و پافشاری بر این حقوق و طرح شکایت در مراجع مختلف نظارتی می‌تواند در پاسخگو کردن و تغییر شیوه‌های غیر قانونی و پاسخگو کردن متخلفان مؤثر باشد.
توضیح ۳: توجه داشته باشید که شرایط هر پرونده متفاوت است و مشاوره حقوقی باید به طور موردی و با توجه به شرایط خاص هر پرونده ارائه شود. در صورت نیاز به مشاوره اختصاصی درباره پرونده خودتان می‌توانید با مشاوران ما تماس بگیرید.
کانال تلگرام دست‌گیری را دنبال کنید:
https://telegram.me/Dastgirii