مرحله رسیدگی به جرم و صدور رای 

در دادگاه قاضی مدارک موجود در پرونده را بررسی و پس از شنیدن دفاعيات فرد بازداشت‌شده و شاکی و اظهارات دادستان رای خود را صادر می‌كند. دادگاه‌ها در حالت كلی به دو دسته دادگاه‌های عمومی و انقلاب تقسيم‌بندی می‌شوند. در كنار اين دادگاه‌ها، دادگاه‌های خاص مانند دادگاه نظامی وجود دارند.
دادگاه‌های عمومی به جرايم عمومی رسيدگی می‌كند و دادگاه‌های انقلاب به جرايم سياسی- امنیتی و پرونده‌های مربوط به مواد مخدر و اصل ۴۹ قانون اساسی (تحصيل ثروت‌های نامشروع) رسيدگی می‌كنند. دادگاه پس از پايان دادرسی به عنوان آخرين دفاع به فرد بازداشت‌شده يا وكيل او اجازه صحبت داده و پس از امضاء طرفين رسيدگی را ختم می‌کند. چنانچه فرد بازداشت‌شده را گناهکار نداند حکم برائت و در صورت مجرم دانستن حکم مجازات صادر می‌كند. پس از صدور حکم توسط دادگاه بدوی، حکم به فرد بازداشت‌شده و وكيل وی ابلاغ می‌شود . از تاريخ ابلاغ حکم، فرد بازداشت‌شده، وكيل او يا شاکی و همچنین نماينده دادستان ظرف ۲۰ روز می‌توانند تا به حکم صادره اعتراض كنند، در غیر اين صورت حکم قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
مراجع اعتراض به رای در صورت اعتراض
پرونده برای بررسی مجدد به دادگاه تجديد نظر ارسال می‌شود. قضات دادگاه تجديد نظر مجدد لايحه دفاعيه فرد بازداشت‌شده يا ادعانامه (كيفرخواست) دادستان را بررسی كرده و در صورت صلاحديد، زمانی را برای برگزاری دادگاه تجديد نظر تعيین می‌كند و يا بدون تشکيل دادگاه حکم قطعی صادر می‌كند. اين رای نهایی، قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
دادگاه تجديد نظر نمی‌تواند مجازات تعزيری مقرر در حکم بدوی را تشديد نمايد مگر در موارد‌ی كه مجازات مقرر در حکم بدوی كمتر از حداقل میزانی باشد كه در قانون تعيین شده و اين امر مورد اعتراض شاکی يا دادستان باشد مرجع تجديدنظر آرای دادگاه‌های عمومی و انقلاب هر حوزه قضایی، دادگاه تجديد نظر همان استان است، مگر در جرائمی كه مجازات قانونی آن‌ها اعدام يا رجم، قطع عضو، قصاص نفس، حبس بیش از ده سال يا مصادره اموال باشد. در اين موارد مرجع تجديد نظر ديوان عالی كشور خواهد بود.
اجرای احکام کیفری
اجرای احکام كيفری توسط دادسراهای عمومی و انقلاب و داديار اجرای احکام صورت می‌گیرد. احکام كيفری شامل شلاق ، حبس، جزای نقدی ، ديه، قصاص نفس يا قصاص عضو، اعدام يا تبعيد است. صدور حکم آزادی مشروط نیز با موافقت دادستان و پیشنهاد داديار ناظر زندان صورت می‌گیرد.