از دست‌گیری می‌پرسند: برادر من به اتهام جرایم امنیتی محکوم به ۱۰ سال زندان شده است و در حال حاضر در زندان به سر می‌برد. چندی پیش در پی لمس شدن بدن و بیهوشی‌های متعدد و پس از آزمایش‌های پزشکی متوجه شدیم که مبتلا به بیماری «ام اس» شده است. با توجه به این‌که شش سال از حکم زندانش باقی مانده آیا امکان آزادی‌اش وجود دارد؟

پاسخ دست‌گیری:
در آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها برخی مقررات راجع به وضعیت سلامت و همین‌طور درمان زندانیان بیمار پیش‌بینی شده است. برای مثال بهداری زندان مكلف شده است دست‌كم ماهی یك‌بار نسبت به تست پزشكی كلیه محكومان اقدام کند. در مورد نیازهای درمانی محكومان بیمار هم تصریح شده است که تا جایی كه امكان‌پذیر است باید ترتیبی اتخاذ شود كه این نیازها در داخل زندان تأمین شود تا به انتقال محكوم به خارج از زندان نیازی نباشد.
با این همه در موارد ضروری گاهی خروج محكوم از زندان برای معالجه ضرورت پیدا می‌کند که این موضوع باید با تایید بهداری زندان و اجازه رییس زندان و موافقت قاضی ناظر باشد. در موارد اورژانسی و فوری، بیمار به دستور پزشك یا بهداری زندان و اجازه رییس زندان به بیمارستان اعزام می‌شود و مراتب بعدا به قاضی ناظر زندان گزارش می‌شود.
به علاوه، محکومانی که بنا به تشخیص پزشک زندان نیاز به بستری‌شدن در مراکز درمانی خارج از زندان را دارند می‌توانند برای یک دوره معالجه، جهت بستری‌شدن از مرخصی درمانی استفاده کنند. در صورت نیاز به ادامه بستری بیش از یک‌ماه بنا به تشخیص بیمارستان و تائید پزشکی قانونی این مدت قابل تمدید است.
اما در مورد بیماری‌های صعب‌العلاج که امکان درمان و مراقبت پزشکی از بیمار محدود به چند روز اقامت در بیمارستان نیست و نیاز به مراقبت مستمر و مراحل درمانی متعدد دارد، قاضی ناظر و مسئولان زندان‌ موظفند وضعیت این افراد را به طور خاص مورد توجه قرار داده و حسب مورد پیشنهاد عفو او را به كمیسیون عفو و بخشودگی تسلیم کنند یا بر اساس مقررات قانون آیین‌دادرسی كیفری برای توقف اجرای حکم اقدام كنند.
طبق قانون آیین دادرسی کیفری، هرگاه فرد محکوم پیش از اجرای مجازات به بیماری شدیدی مبتلا باشد و اجرای مجازات موجب تشدید بیماری و یا تأخیر در بهبودی او شود، قاضی اجرای احکام کیفری با کسب نظر پزشکی قانونی تا زمان بهبودی، اجرای مجازات را به تعویق می‌اندازد.
اما اگر امیدی به بهبودی بیمار نباشد و نگهداری بیمار در زندان درمان او را غیر ممکن سازد یا برای او خطر جانی داشته باشد، در این صورت بیماری محکوم علیه مانع اعمال مجازات خواهد بود و قاضی اجرای احکام کیفری موظف است پرونده را برای تبدیل به مجازات مناسب دیگر به مرجع صادرکننده رأی قطعی ارسال کند.
اما هرگاه بیماری صعب‌العلاج در حین اجرای مجازات حادث شود، در این صورت پزشکی قانونی اقدام به صدور گواهی عدم تحمل کیفر خواهد کرد و قاضی اجرای احکام کیفری، موظف است دستور توقف اجرای مجازات را صادر کند و برای تبدیل یا تخفیف مجازات پرونده را به دادگاه ارسال کند.
بنابراین با توجه به این‌که طبق مصوبه وزارت بهداشت بیماری برادر شما جزو بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج است از قاضی ناظر زندان و رئیس زندان بخواهید که هرچه سریع‌تر برای کسب نظر پزشکی قانونی و صدور گواهی عدم تحمل کیفر و توقف اجرای حکم اقدام کنند. به علاوه می‌توانید خودتان مراتب را به کمیسیون عفو و بخشودگی اعلام کنید و با توجه به بیماری برادرتان درخواست کنید مورد عفو قرار گیرد.
البته قطعا مطلع هستید که بسیاری از زندانیان به خصوص محکومان به جرایم موسوم به امنیتی علی‌رغم بیماری‌های شدید و صعب‌العلاج همچنان در زندان به سر می برند و با درخواست توقف مجازات یا عفو آن‌ها موافقت نمی‌شود. ولی در هر حال این حق قانونی برادر شما است و با توجه به شرایط وخیم ایشان لازم است بر حقوق انسانی و قانونی او پافشاری کنید.
توضیح ۱: برخی جزئیات این سوال با هدف حفاظت از هویت فرد سوال‌کننده حذف یا تغییر داده شده است.
توضیح ۲: ما هم اذعان داریم که وجود مقررات مختلف و تصریح به حقوق افراد در قوانین به معنای احترام به آن‌ها در عمل از سوی مراجع امنیتی، انتظامی، قضایی و غیره نیست. این حقوق و الزامات قانونی در بسیاری موارد، از جمله در مورد فعالان سیاسی و متهمان به جرایم امنیتی، از سوی مراجع مزبور آشکارا نقض می‌شوند و مرجع مستقلی برای دادخواهی وجود ندارد. با این حال معتقدیم آگاهی افراد از حقوق قانونی و انسانی‌شان و پافشاری بر این حقوق و طرح شکایت در مراجع مختلف نظارتی می‌تواند در پاسخگو کردن و تغییر شیوه های غیرقانونی و پاسخگو کردن متخلفان مؤثر باشد.
توضیح ۳: توجه داشته باشید که شرایط هر پرونده متفاوت است و مشاوره حقوقی باید به طور موردی و با توجه به شرایط خاص هر پرونده ارائه شود. در صورت نیاز به مشاوره اختصاصی درباره پرونده خودتان می‌توانید با مشاوران ما تماس بگیرید.
کانال تلگرام دست‌گیری را دنبال کنید:
https://telegram.me/Dastgirii